Η ελληνική οικονομία μπαίνει στο 2025 με ένα μείγμα θετικών ενδείξεων και επίμονων προκλήσεων. Από τη μία πλευρά, η απόφαση για πρόωρη αποπληρωμή μέρους του παλαιού δανείου του 2010 στέλνει ένα σαφές μήνυμα στις αγορές ότι η χώρα παραμένει προσηλωμένη στη δημοσιονομική σταθερότητα. Από την άλλη, τα νοικοκυριά εξακολουθούν να πιέζονται από το υψηλό κόστος ζωής, την ακρίβεια σε βασικά αγαθά και τις αυξημένες δόσεις δανείων.
Το οικονομικό περιβάλλον στην Ευρωζώνη παραμένει εύθραυστο, με χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και γεωπολιτικές αβεβαιότητες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα προσπαθεί να δείξει ότι αφήνει οριστικά πίσω της την περίοδο της κρίσης, χωρίς όμως να αγνοεί τις κοινωνικές ανισότητες που άφησε πίσω της η δεκαετία των μνημονίων.
Τι σημαίνει η πρόωρη αποπληρωμή του χρέους
Η πρόωρη αποπληρωμή μέρους των δανείων του Greek Loan Facility (GLF) του 2010 ερμηνεύεται από τους αναλυτές ως μια κίνηση ενίσχυσης της αξιοπιστίας της χώρας. Μειώνοντας χρέος με σχετικά υψηλότερο κόστος, η Ελλάδα βελτιώνει σταδιακά το προφίλ του δημόσιου χρέους και απελευθερώνει δυνατότητες για μελλοντικό δανεισμό με καλύτερους όρους.
Το οικονομικό επιτελείο υποστηρίζει ότι η κίνηση αυτή, σε συνδυασμό με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, συμβάλλει ώστε το ελληνικό Δημόσιο να δανείζεται φθηνότερα από τις διεθνείς αγορές. Παράλληλα, στέλνει μήνυμα συνέπειας προς τους θεσμούς ότι η χώρα αξιοποιεί τα περιθώρια για μείωση του χρέους χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική ισορροπία.
Ρυθμοί ανάπτυξης και αγορά εργασίας
Οι προβλέψεις για την ελληνική οικονομία δείχνουν θετικούς, αλλά όχι εκρηκτικούς, ρυθμούς ανάπτυξης. Η χώρα δεν βρίσκεται πια στην κατηγορία των προβληματικών οικονομιών, αλλά ούτε και στην κορυφή των επιδόσεων. Η ανεργία έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τα χρόνια της κρίσης, όμως παραμένει πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ η ανεργία των νέων εξακολουθεί να είναι υψηλή.
Παράλληλα, η αγορά εργασίας χαρακτηρίζεται από ευέλικτες μορφές απασχόλησης και, σε αρκετές περιπτώσεις, χαμηλές αμοιβές. Πολλοί εργαζόμενοι αισθάνονται ότι η θεωρητική ανάπτυξη δεν αντικατοπτρίζεται πλήρως στο πορτοφόλι τους. Η συζήτηση για τον κατώτατο μισθό, τις συλλογικές συμβάσεις και την ενίσχυση της μεσαίας τάξης παραμένει στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου.
Πληθωρισμός, ακρίβεια και καθημερινότητα
Ο πληθωρισμός έχει υποχωρήσει σε σχέση με τα προηγούμενα δύο χρόνια, ωστόσο οι τιμές σε τρόφιμα, ενέργεια και ενοίκια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Για πολλά νοικοκυριά, η πραγματικότητα είναι ότι ο μισθός εξαντλείται γρήγορα σε βασικές ανάγκες, αφήνοντας περιορισμένο περιθώριο για αποταμίευση ή κατανάλωση πέρα από τα απαραίτητα.
Η ακρίβεια στα σούπερ μάρκετ, οι αυξημένες τιμές στην εστίαση και οι λογαριασμοί ενέργειας δημιουργούν την αίσθηση ότι η οικονομία «πηγαίνει καλά στα χαρτιά», αλλά δεν έχει ακόμη μεταφραστεί σε ουσιαστική ανακούφιση για όλους. Η κυβέρνηση προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στη δημοσιονομική πειθαρχία και σε μέτρα στήριξης, όπως στοχευμένα επιδόματα, ρυθμίσεις οφειλών και παρεμβάσεις στην αγορά.
Επενδύσεις, Ταμείο Ανάκαμψης και διαρθρωτικές αλλαγές
Ένας από τους βασικούς πυλώνες της σημερινής στρατηγικής είναι η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Χρηματοδοτούνται έργα σε υποδομές, πράσινη μετάβαση, ψηφιακό μετασχηματισμό και ιδιωτικές επενδύσεις. Αν τα χρήματα αυτά κατευθυνθούν αποτελεσματικά, μπορούν να αλλάξουν την εικόνα της ελληνικής οικονομίας σε βάθος χρόνου, δημιουργώντας πιο ποιοτικές θέσεις εργασίας και ενισχύοντας την παραγωγικότητα.
Ωστόσο, η πρόκληση είναι διπλή: από τη μία, να απορροφηθούν τα κονδύλια με γρήγορους ρυθμούς, και από την άλλη, να μην σπαταληθούν σε έργα με μικρή προστιθέμενη αξία. Πολλοί οικονομολόγοι τονίζουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται επενδύσεις στην καινοτομία, την εκπαίδευση, την έρευνα και τις νέες τεχνολογίες, αν θέλει να αποφύγει την παγίδα της οικονομίας χαμηλών μισθών και χαμηλής παραγωγικότητας.
Δημόσιο χρέος και βιωσιμότητα
Παρά τη βελτίωση των δεικτών, το δημόσιο χρέος παραμένει υψηλό ως ποσοστό του ΑΕΠ. Η βιωσιμότητα του χρέους βασίζεται στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος του έχει χαμηλό σταθερό επιτόκιο και μακροχρόνια διάρκεια, καθώς και στην προσδοκία ότι η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Αυτό σημαίνει ότι μια νέα διεθνής κρίση ή μια περίοδος παρατεταμένης ύφεσης θα μπορούσε να αναζωπυρώσει τις ανησυχίες.
Η συζήτηση για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους δεν αφορά μόνο τα νούμερα, αλλά και την ικανότητα της χώρας να δημιουργεί διατηρήσιμη ανάπτυξη και να κρατά το κοινωνικό σώμα σε συνοχή. Εάν η ανάπτυξη δεν συνοδεύεται από μείωση των ανισοτήτων και βελτίωση των μισθών, η οικονομική πρόοδος κινδυνεύει να αποδειχθεί εύθραυστη.
Εξωτερικό περιβάλλον και γεωπολιτικοί κίνδυνοι
Η Ελλάδα, ως μέλος της Ευρωζώνης και της ΕΕ, επηρεάζεται άμεσα από τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, τις εξελίξεις στην ενέργεια και τις διεθνείς γεωπολιτικές εντάσεις. Η αβεβαιότητα γύρω από τις συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές του κόσμου, οι επιπτώσεις στις τιμές της ενέργειας και οι παγκόσμιες διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες μπορούν να επηρεάσουν την οικονομική πορεία της χώρας.
Η ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας, η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας και η πράσινη μετάβαση αποτελούν στρατηγικές επιλογές που συνδέονται άμεσα με την οικονομία και τη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας. Για μια πιο διεθνή οπτική σχετικά με τις οικονομικές προκλήσεις στην Ευρώπη, ο αναγνώστης μπορεί να ανατρέξει σε πηγές όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Το στοίχημα της επόμενης μέρας
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε μια φάση που συνδυάζει σταθεροποίηση και αναζήτηση νέου μοντέλου. Η πρόωρη αποπληρωμή χρέους και η αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας είναι σημαντικά βήματα, αλλά δεν αρκούν από μόνα τους. Το ζητούμενο είναι ένα μοντέλο ανάπτυξης που θα στηρίζεται σε υγιείς επιχειρήσεις, ποιοτικές επενδύσεις, ανθρώπινο κεφάλαιο και δίκαιη κατανομή του πλούτου.
Οι αποφάσεις που θα ληφθούν τα επόμενα χρόνια για την αγορά εργασίας, τη φορολογική πολιτική, την παιδεία, την καινοτομία και την ενέργεια θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό αν η Ελλάδα θα κατορθώσει να μετατρέψει τη σημερινή θετική δυναμική σε μακροχρόνια, βιώσιμη ανάπτυξη. Για τους πολίτες, το κεντρικό ερώτημα παραμένει: θα δουν αυτή την πρόοδο να αντικατοπτρίζεται στην καθημερινότητά τους ή η απόσταση ανάμεσα στα μακροοικονομικά μεγέθη και την πραγματική ζωή θα συνεχίσει να είναι μεγάλη;
