Παγκόσμια Ισορροπία 2025–2035: Τα Πέντε Σημεία Θραύσης που Μπορούν να Αλλάξουν την Ιστορία – Και η Στρατηγική Θέση της Ελλάδας

Ο κόσμος βρίσκεται σήμερα σε μία από τις πιο επικίνδυνες μεταβάσεις ισχύος των τελευταίων εκατό ετών. Η μεταπολεμική τάξη πραγμάτων έχει αρχίσει να αποσυντίθεται, οι θεσμοί συλλογικής ασφάλειας πιέζονται, ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις δημιουργούν νέα επίπεδα αστάθειας. Οι αναλυτές συχνά αναφέρονται σε έναν “νέο Ψυχρό Πόλεμο”, αλλά η πραγματικότητα είναι πολύ πιο περίπλοκη: δεν πρόκειται για έναν διπολικό κόσμο, αλλά για ένα ασύμμετρο σύστημα με πολλαπλές και ταυτόχρονες εστίες κλιμάκωσης.

Σύμφωνα με διεθνείς αναλύσεις και προβλέψεις από κορυφαία think tanks, όπως η

RAND Corporation
, τα σενάρια παγκόσμιας κλιμάκωσης την περίοδο 2025–2035 θεωρούνται πλέον πιο ρεαλιστικά σε σύγκριση με προηγούμενες δεκαετίες.

Το διάστημα 2025–2035 δεν καθορίζεται από την ερώτηση “θα γίνει ένας νέος παγκόσμιος πόλεμος;”, αλλά από το πολύ πιο επικίνδυνο δίλημμα: μπορεί ο κόσμος να αποφύγει τη μη-ελεγχόμενη κλιμάκωση, όταν οι μεγάλες δυνάμεις μετατοπίζονται, οι περιφερειακές δυνάμεις δοκιμάζουν όρια, και η τεχνητή νοημοσύνη αλλάζει τις ισορροπίες;

Σε αυτό το άρθρο αναλύουμε τα πέντε σημεία θραύσης — τα πιο πιθανά σημεία όπου μπορεί να ξεκινήσει μια μεγάλη σύγκρουση — και εξετάζουμε πώς η Ελλάδα και η Κύπρος επηρεάζονται άμεσα. Το κείμενο βασίζεται σε ακαδημαϊκή μεθοδολογία, σε τάσεις που εντοπίζουν think tanks όπως το CSIS και το IISS, και σε στρατηγικές αξιολογήσεις δυτικών και ασιατικών επιτελείων.

1. Η Μεταβατική Εποχή της Παγκόσμιας Ισχύος: Ένα Σύστημα χωρίς Σταθερό Κέντρο

Η δεκαετία 2025–2035 διαφέρει ριζικά από την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Τότε υπήρχαν δύο πυλώνες ισχύος, δύο οικονομικά μπλοκ, δύο σαφείς γεωπολιτικές σφαίρες. Σήμερα έχουμε ένα σύστημα όπου:

• Οι ΗΠΑ παραμένουν η ισχυρότερη δύναμη, αλλά με οικονομικά και πολιτικά όρια.
• Η Κίνα διεκδικεί μια θέση υπερδύναμης, χωρίς όμως να διαθέτει ακόμη πλήρη παγκόσμια επιρροή.
• Η Ρωσία επιδιώκει να αποφύγει την παρακμή μέσω στρατηγικής αναθεωρητισμού.
• Περιφερειακοί παίκτες όπως η Τουρκία, το Ιράν, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία αποκτούν αυτονομία.
• Μη κρατικοί δρώντες – από εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης μέχρι αντάρτικες ομάδες και χάκερ – λειτουργούν ως παράγοντες διεθνούς αστάθειας.

Το αποτέλεσμα είναι ένα σύστημα που δεν έχει κέντρο βάρους· δεν έχει έναν κυρίαρχο κανόνα. Είναι σαν ένα τραπέζι με τέσσερα πόδια που δεν πατούν στο ίδιο ύψος. Ακόμη και μικρή πίεση σε ένα σημείο μπορεί να προκαλέσει αστάθεια παντού.

2. Το Πρώτο Σημείο Θραύσης: Η Ανατολική Ευρώπη και η Εξέλιξη του Πολέμου Φθοράς

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι “τοπικός”. Είναι ένα σύγκρουση θεσμικής τάξης, όπου η Ρωσία επιχειρεί να αμφισβητήσει την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ενώ η Ευρώπη προσπαθεί να αναδιαμορφώσει τις αμυντικές της ικανότητες μετά από δεκαετίες υποεπένδυσης.

Η κρίσιμη εξέλιξη για την επόμενη δεκαετία είναι η πιθανότητα μετάβασης από πόλεμο φθοράς σε ημιθεσμικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ. Αυτό δεν σημαίνει υποχρεωτικά άμεση σύγκρουση, αλλά:

• μόνιμη στρατιωτικοποίηση ανατολικών συνόρων,
• αυξημένες πιθανότητες ατυχημάτων ή παρανοήσεων,
• αναβίωση πυρηνικής ρητορικής,
• επέκταση κυβερνοπολέμου και ψυχολογικών επιχειρήσεων.

Τα ερωτήματα που εξετάζουν διεθνείς αναλυτές δεν είναι “πότε θα τελειώσει ο πόλεμος”, αλλά “πώς θα εξελιχθεί σε μία σταθερή κατάσταση έντασης”. Η Ευρώπη έχει ήδη εισέλθει σε μια εποχή στρατηγικής ανασφάλειας – μια πραγματικότητα που επηρεάζει και την Ελλάδα ως κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.

3. Το Δεύτερο Σημείο Θραύσης: Η Αντιπαράθεση ΗΠΑ–Κίνας και ο Κίνδυνος Ανεξέλεγκτης Κλιμάκωσης

Η Ταϊβάν παραμένει το πιο επικίνδυνο γεωπολιτικό σημείο στον κόσμο. Δεν πρόκειται για ένα “τοπικό ζήτημα”, αλλά για το κέντρο της παγκόσμιας τεχνολογικής αρχιτεκτονικής. Από εκεί προέρχονται τα πιο προηγμένα microchips του πλανήτη. Ένα σοβαρό επεισόδιο μπορεί να παραλύσει ηλεκτρονικές βιομηχανίες, logistics, άμυνα, επικοινωνίες.

Αν μια κρίση στον Ινδο–Ειρηνικό συνδυαστεί με αποφασιστικότητα από τις ΗΠΑ να μην επιτρέψουν αλλαγή status quo, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι:

• ναυτικά επεισόδια,
• κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές,
• οικονομικός αποσυντονισμός,
• πιέσεις προς την Ευρώπη να ευθυγραμμιστεί πλήρως με την Ουάσιγκτον.

Το CSIS έχει προειδοποιήσει πολλές φορές ότι στις στρατιωτικές ασκήσεις προσομοίωσης (wargames) η πιθανότητα κλιμάκωσης λόγω παρερμηνείας εντολών είναι πολύ υψηλή. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ΗΠΑ και η Κίνα διαθέτουν πλέον συστήματα που μπορούν να αντιδρούν αυτόνομα με αλγοριθμικές διαδικασίες. Εδώ μπαίνει ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης.

Σε έναν κόσμο όπου τα οπλικά συστήματα μπορούν να λάβουν αποφάσεις σε χιλιοστά του δευτερολέπτου, ο ανθρώπινος παράγοντας μπορεί να μην προλάβει να διορθώσει λάθη. Αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο της νέας εποχής των στρατιωτικών συγκρούσεων.

Η Ελλάδα, αν και γεωγραφικά μακριά από την Ταϊβάν, είναι μέρος της δυτικής αρχιτεκτονικής ασφάλειας. Μία σύγκρουση ΗΠΑ–Κίνας θα έχει άμεσες επιπτώσεις:

• στη ναυτιλία (ιδιαίτερα λόγω των εμπορικών διαδρομών Ασίας–Ευρώπης),
• στην ενέργεια,
• στις τιμές πρώτων υλών,
• στη στρατιωτική κινητοποίηση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής οικονομίας εξαρτάται από τη σταθερότητα στον Ινδο–Ειρηνικό.

4. Το Τρίτο Σημείο Θραύσης: Η Ανατολική Μεσόγειος — Η Επιστροφή της Ιστορίας

Η Ανατολική Μεσόγειος είναι ίσως η μοναδική περιοχή στον κόσμο όπου συναντώνται σε ακτίνα μερικών εκατοντάδων χιλιομέτρων:

• ευρωπαϊκές ναυτικές δυνάμεις,
• αμερικανικές βάσεις,
• ρωσική παρουσία στη Συρία,
• τουρκικές επεμβάσεις,
• ισραηλινή αεροπορική υπεροχή,
• εδάφη με ενεργειακά κοιτάσματα,
• ασταθής Μέση Ανατολή.

Είναι ένας γεωπολιτικός κόμβος ασφυκτικά πυκνός, όπου οποιαδήποτε λάθος κίνηση μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτές αντιδράσεις. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η περίοδος 2025–2035 είναι ίσως η πιο κρίσιμη από το 1974.

Οι κύριες γραμμές έντασης περιλαμβάνουν:

• διαφωνίες ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας,
• τουρκικές επιχειρήσεις πίεσης με drones, NAVTEX, ερευνητικά σκάφη,
• συγκρούσεις συμφερόντων γύρω από αγωγούς και LNG,
• αβεβαιότητα στη Λιβύη και στη Συρία,
• ενδεχόμενη κλιμάκωση Ισραήλ–Ιράν που μπορεί να επηρεάσει την Κύπρο.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια περίπλοκη θέση: είναι μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, λειτουργεί ως πυλώνας σταθερότητας, αλλά ταυτόχρονα έχει να αντιμετωπίσει μία Τουρκία με αυξημένες φιλοδοξίες. Η πιθανότητα ενός “θερμού επεισοδίου” στο Αιγαίο ή στην κυπριακή ΑΟΖ δεν είναι θεωρητική· είναι υπαρκτή.

Το καίριο ερώτημα για την επόμενη δεκαετία δεν είναι μόνο αν η Ελλάδα μπορεί να αποτρέψει μια σύγκρουση, αλλά αν μπορεί να διαχειριστεί μια περίοδο όπου οι μεγάλες δυνάμεις ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν την Ανατολική Μεσόγειο ως πεδίο πίεσης μεταξύ τους.

5. Το Τέταρτο Σημείο Θραύσης: Το Ενεργειακό Σύστημα και οι Αλυσίδες Εφοδιασμού που Μπορούν να Καταρρεύσουν

Αν υπάρχει ένας αόρατος παράγοντας που μπορεί να προκαλέσει γεωπολιτικό χάος μέσα σε λίγες εβδομάδες, αυτός είναι η διακοπή της ενεργειακής ροής και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα τελευταία χρόνια είδαμε πόσο εύθραυστο είναι το σύστημα: μια επίθεση σε δεξαμενόπλοια στα στενά του Ορμούζ, ένας αποκλεισμός στην Ερυθρά Θάλασσα, ένας κυβερνοπόλεμος που “ρίχνει” λιμάνια ή logistics hubs – και ο κόσμος παγώνει.

Το διάστημα 2025–2035 μπορεί να ανοίξει την πιο ασταθή εποχή για τις αλυσίδες ενέργειας και εμπορίου από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διεθνής οικονομία στηρίζεται σε ένα πλέγμα από:

• στενά θαλάσσια περάσματα,
• αγωγούς που διασχίζουν εμπόλεμες περιοχές,
• υποθαλάσσια καλώδια δεδομένων,
• ναυτιλιακούς κόμβους που εξαρτώνται από πολιτική σταθερότητα.

Σήμερα περίπου το 95% των διεθνών δεδομένων περνά από υποθαλάσσια καλώδια — ένα δίκτυο που δεν προστατεύεται επαρκώς. Οι περισσότερες χώρες δεν διαθέτουν ούτε τα τεχνικά μέσα ούτε τις διαδικασίες ασφαλείας για να το υπερασπιστούν. Αυτό σημαίνει ότι ένα καλά στοχευμένο χτύπημα σε ένα καλώδιο μπορεί να προκαλέσει:

• διακοπές επικοινωνιών,
• τραπεζικές δυσλειτουργίες,
• κατάρρευση εταιρικών υπηρεσιών cloud,
• κυβερνητική παραλυσία.

Ο κόσμος έγινε πιο ψηφιακός, αλλά η υποδομή του παραμένει αναλογική. Ένα σημείο αποτυχίας μπορεί να επηρεάσει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους.

Αν σε αυτό προσθέσουμε μια πιθανή παγκόσμια ενεργειακή κρίση — προκληθεί από πόλεμο στον Περσικό Κόλπο, από αύξηση επιθέσεων σε πετρελαϊκές εγκαταστάσεις ή από αποκλεισμό εμπορικών δρόμων — τότε η εικόνα γίνεται πολύ πιο επικίνδυνη.

Για την Ελλάδα, χώρα ναυτιλιακή, εισαγωγική σε ενέργεια και εξαγωγική σε τουριστικές υπηρεσίες, ένα τέτοιο σοκ μπορεί να προκαλέσει:

• ραγδαία αύξηση τιμών,
• μείωση μεταφορών και εμπορίου,
• πιέσεις στον κρατικό προϋπολογισμό,
• υποβάθμιση της καθημερινότητας των πολιτών.

Και το σημαντικότερο: μια τέτοια κρίση μπορεί να έρθει ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση.

6. Το Πέμπτο Σημείο Θραύσης: Η Πυρηνική Σκιά που Επιστρέφει Πιο Επικίνδυνη από Ποτέ

Η πυρηνική απειλή δεν εξαφανίστηκε ποτέ. Αυτό που εξαφανίστηκε ήταν η ψευδαίσθηση ότι “κανείς δεν θα τολμήσει να χρησιμοποιήσει πυρηνικά”. Καθώς οι παλιές συνθήκες ελέγχου εξοπλισμών έχουν διαλυθεί και οι ηγέτες χρησιμοποιούν την πυρηνική ρητορική πιο συχνά, οι πιθανότητες λάθους, παρεξήγησης ή “περιορισμένης χρήσης” αυξάνονται.

Η σύγχρονη πυρηνική απειλή δεν μοιάζει με τον Ψυχρό Πόλεμο. Σήμερα υπάρχουν πολύ περισσότερες πυρηνικές δυνάμεις, με διαφορετικά κίνητρα και λιγότερα κανάλια επικοινωνίας. Το πιο επικίνδυνο σενάριο δεν είναι μια μαζική ανταλλαγή πυρηνικών, αλλά ένα “tactical nuclear strike” σε πεδίο μάχης, που θα προκαλέσει ακαριαία παγκόσμια αντίδραση και πιθανή κλιμάκωση.

Ένα τέτοιο χτύπημα θα:

• καταστρέψει την έννοια της πυρηνικής αποτροπής όπως τη γνωρίζουμε,
• οδηγήσει σε πανικό στις αγορές,
• πυροδοτήσει στρατιωτικές και κυβερνοαντιδράσεις,
• αλλάξει για πάντα την αρχιτεκτονική ασφάλειας της Δύσης.

Ακόμα και αν δεν χρησιμοποιηθούν ποτέ πυρηνικά στην πράξη, η απειλή και μόνο λειτουργεί ως μοχλός πίεσης. Χώρες που δεν διαθέτουν πυρηνικά αναγκάζονται να κινηθούν προσεκτικά, ακόμη και όταν έχουν νομικά δίκιο. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η Ελλάδα και η Κύπρος θα πρέπει να αποφεύγουν κάθε συμμετοχή σε αλυσίδες κλιμάκωσης που μπορεί να ανοίξουν πόρτες που δεν κλείνουν εύκολα.

7. Η Τεχνητή Νοημοσύνη ως Νέος Παράγοντας Πολέμου: Εργαλείο ή Κίνδυνος;

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) μπορεί να εξελιχθεί στον πιο ασταθή παράγοντα μιας μελλοντικής κρίσης. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά συστήματα, η AI δεν αντιδρά με βάση ανθρώπινη κρίση, δεν “νιώθει” φόβο, δεν διαθέτει ανθρώπινη λογική. Αν της δοθεί υπερβολική αυτονομία στα οπλικά συστήματα, τότε ο κίνδυνος ενός λάθους μεγαλώνει.

Ήδη βλέπουμε:

• αυτόνομα drones που παίρνουν πρωτοβουλίες,
• βαθιά μάθηση σε αντιπυραυλικά συστήματα,
• AI που αναλύει δεδομένα σε πραγματικό χρόνο για επιλογή στόχων,
• κυβερνοεπιθέσεις που εκτελούνται από “έξυπνα” εργαλεία χωρίς ανθρώπινη επίβλεψη.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεν συμφωνούν σε κοινές ηθικές γραμμές ή περιορισμούς. Αν μια χώρα επιτρέψει στην AI να αναλάβει κρίσιμες στρατιωτικές λειτουργίες, οι άλλες θα την ακολουθήσουν. Ο κίνδυνος να ληφθεί μια απόφαση σε δευτερόλεπτα — από έναν αλγόριθμο που λειτουργεί με βάση πιθανότητες — είναι πραγματικός.

Η Ελλάδα μπορεί να μην είναι τεχνολογική υπερδύναμη, αλλά είναι μέλος συμμαχιών που ενσωματώνουν AI στα συστήματα διοίκησης και ελέγχου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συμμετέχει στη διεθνή συζήτηση για τη δημιουργία ασφαλών πρωτοκόλλων, πριν βρεθούμε σε μια κατάσταση που δε θα μπορεί να ελεγχθεί.

8. Κοινωνικές και Πολιτικές Επιπτώσεις: Οι Πόλεμοι Δεν Ξεκινούν Μόνο στα Πεδία Μάχης

Ένας παγκόσμιος πόλεμος — είτε θερμός είτε οικονομικός — δεν θα χτυπήσει πρώτα τα σύνορα, αλλά την καθημερινότητα των πολιτών. Η κοινωνική ανθεκτικότητα είναι ίσως το πιο παραγνωρισμένο στοιχείο εθνικής ασφάλειας.

Μερικές από τις πιο πιθανές επιπτώσεις μιας περιόδου 2025–2035 έντονης γεωπολιτικής αστάθειας περιλαμβάνουν:

• αύξηση τιμών βασικών αγαθών,
• ενεργειακή ανασφάλεια,
• κοινωνική πόλωση,
• άνοδο ακραίων πολιτικών δυνάμεων,
• υβριδικές επιχειρήσεις επηρεασμού κοινής γνώμης,
• κατάρρευση εμπιστοσύνης στους θεσμούς.

Οι πόλεμοι του 21ου αιώνα δεν μοιάζουν με τους παλιούς. Δεν χρειάζεται να πέσει βόμβα σε ελληνικό έδαφος για να πληγεί η χώρα. Αρκεί μια παγκόσμια κρίση, ένας ενεργειακός εκβιασμός ή μια εκτεταμένη κυβερνοεπίθεση για να δημιουργηθεί κλίμα αστάθειας.

Η Ελλάδα, όπως και πολλές ευρωπαϊκές χώρες, πρέπει να ενισχύσει όχι μόνο την άμυνά της, αλλά και την κοινωνική της συνοχή. Χωρίς αυτήν, καμία στρατιωτική επένδυση δεν είναι αρκετή.

9. Η Ελλάδα και η Κύπρος Μέσα στην Εικοσαετία της Αναταραχής

Η γεωγραφία της Ελλάδας και της Κύπρου δεν αλλάζει. Παραμένουν σε ένα σταυροδρόμι όπου συναντώνται συμφέροντα Δύσης, Ανατολής, Βαλκανίων και Μέσης Ανατολής. Αυτό τις καθιστά εξαιρετικά σημαντικές, αλλά ταυτόχρονα και ευάλωτες.

Η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί σε τρία επίπεδα:

• Στρατιωτική αποτροπή: σύγχρονα συστήματα άμυνας, εκπαίδευση, διαλειτουργικότητα με ΝΑΤΟ, θωράκιση Αιγαίου και Ανατολικής Μεσογείου.
• Διπλωματική ευελιξία: σταθερές συμμαχίες, αλλά και ταυτόχρονα ανεξάρτητες τοποθετήσεις όταν απαιτείται.
• Κοινωνική ανθεκτικότητα: παιδεία, ενημέρωση, αντιμετώπιση παραπληροφόρησης, προστασία κρίσιμων υποδομών.

Η Κύπρος, από την άλλη, βρίσκεται σε πιο εκρηκτικό περιβάλλον: με ξένες βάσεις, ενεργειακά κοιτάσματα και ανοιχτό πολιτικό ζήτημα. Η επόμενη δεκαετία ίσως καθορίσει την πορεία της για τα επόμενα πενήντα χρόνια.

10. Προς τα Πού Πηγαίνει ο Κόσμος; Τα Πέντε Μεγάλα Σενάρια για το 2025–2035

Η περίοδος που ανοίγεται μπροστά μας δεν είναι απλώς μια ακόμη δεκαετία διεθνών προκλήσεων. Είναι μια ιστορική καμπή, αντίστοιχη με τις μεταβάσεις που έζησε η Ευρώπη πριν την έκρηξη των δύο Παγκοσμίων Πολέμων. Ο κόσμος αλλάζει, όχι με την αργή, βαθμιαία μετατόπιση που συνηθίσαμε, αλλά με άλματα και ανατροπές.

Αναλυτές, think tanks και στρατιωτικές ακαδημίες διεθνώς μιλούν ήδη για πέντε πιθανούς δρόμους που μπορεί να πάρει ο πλανήτης μέχρι το 2035. Αυτά τα σενάρια δεν είναι “προφητείες”. Είναι εργαλεία κατανόησης, χάρτες πιθανών εξελίξεων μέσα σε ένα περιβάλλον όπου πολλά μπορούν να πάνε στραβά, αλλά και πολλά μπορούν να αποφευχθούν.

Για την Ελλάδα, την Κύπρο και την Ανατολική Μεσόγειο, αυτά τα σενάρια δεν είναι θεωρητικά. Είναι πρακτικοί οδηγοί για το πώς μπορεί να εξελιχθεί η ασφάλεια, η οικονομία και η γεωπολιτική θέση τους σε έναν κόσμο που μοιάζει να κινείται ταυτόχρονα προς πολλαπλές κατευθύνσεις.

Σενάριο 1: Ο Κόσμος Μπαίνει σε Νέα “Ψυχροπολεμική” Ισορροπία

Σε αυτό το σενάριο, ΗΠΑ και Κίνα σταθεροποιούν την αντιπαλότητά τους, η Ευρώπη συμμαζεύει την άμυνά της, και η Ρωσία διατηρεί ένα είδος “ελεγχόμενης έντασης” στα σύνορα. Δεν υπάρχει μεγάλος πόλεμος, αλλά υπάρχει μόνιμη νευρικότητα. Η οικονομία δεν αναπτύσσεται όσο θα μπορούσε, οι κοινωνίες ζουν με αβεβαιότητα, αλλά αποφεύγεται η κατάρρευση.

Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει:

• συνεχή στρατιωτική ετοιμότητα,
• διατήρηση της αποτροπής στο Αιγαίο,
• σταδιακή ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας,
• ενεργειακό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η Κύπρος θα παραμένει “παγωμένη σύγκρουση”, αλλά χωρίς μεγάλη απειλή γενικής ανάφλεξης.

Σενάριο 2: Το Ταϊβάν Γίνεται η Πυριτιδαποθήκη του Πλανήτη

Στο δεύτερο σενάριο, μια κρίση στην Ταϊβάν οδηγεί σε ναυτικό αποκλεισμό ή περιορισμένη στρατιωτική σύγκρουση στον Ειρηνικό. Οι ΗΠΑ αναγκάζονται να επέμβουν, η Κίνα απαντά, και η σύγκρουση δεν επεκτείνεται παγκοσμίως, αλλά προκαλεί τεράστια οικονομική αστάθεια.

Για την Ευρώπη, αυτό σημαίνει ελλείψεις σε chips, τεχνολογικά συστήματα, πρώτες ύλες. Οι τιμές ανεβαίνουν, οι εφοδιαστικές αλυσίδες διακόπτονται, και η ενέργεια γίνεται ακόμη πιο ακριβή.

Για την Ελλάδα συγκεκριμένα:

• μεγάλη πίεση στη ναυτιλία,
• αυξημένη στρατιωτική δραστηριότητα ΝΑΤΟ στην Ανατολική Μεσόγειο,
• στρατηγική σημασία των ελληνικών λιμανιών,
• πιθανές πιέσεις να “ευθυγραμμιστεί ξεκάθαρα”.

Το ζήτημα Κύπρου–Τουρκίας μπορεί να αναζωπυρωθεί μέσα σε ένα περιβάλλον διεθνούς αποπροσανατολισμού, καθώς η Άγκυρα θα θεωρήσει ότι έχει παράθυρο ευκαιρίας.

Σενάριο 3: Θερμό Επεισόδιο στην Ανατολική Μεσόγειο

Εδώ τα πράγματα αγγίζουν άμεσα την Ελλάδα. Μια κρίση τύπου “Ιμίων”, αλλά σε ενεργειακό πλαίσιο. Ένα γεωτρύπανο, μια NAVTEX, ένα drone που πλησιάζει περισσότερο απ’ όσο πρέπει. Ένα λάθος χειρισμού, μια λάθος εκτίμηση, μια πολιτική ανάγκη εσωτερικής κατανάλωσης.

Το Αιγαίο και η κυπριακή ΑΟΖ είναι τα δύο πιο πιθανά σημεία ανάφλεξης στην Ευρώπη.

Σε αυτό το σενάριο, η Ελλάδα θα χρειαστεί:

• άμεση διπλωματική κινητοποίηση,
• ταχύτατη στρατιωτική αντίδραση χωρίς κλιμάκωση,
• τακτική διαχείριση της κοινής γνώμης,
• ενότητα στο εσωτερικό.

Η Κύπρος, λόγω της θέσης και του θεσμικού της καθεστώτος, κινδυνεύει περισσότερο. Ένα θερμό επεισόδιο θα μπορούσε να την οδηγήσει σε δύσκολες διαπραγματεύσεις ή σε αναγκαστικές αλλαγές στάσης απέναντι σε μεγάλες δυνάμεις.

Σενάριο 4: Η Οικονομική Καταιγίδα

Αν δεν ξεσπάσει θερμός πόλεμος, υπάρχει ένα άλλο σενάριο που πολλοί οικονομολόγοι θεωρούν ακόμη πιο πιθανό: μια παγκόσμια οικονομική κρίση που δεν μοιάζει με τις παλιές. Συνδυασμός πληθωρισμού, ενεργειακής κρίσης, εφοδιαστικών διακοπών και νομισματικής αστάθειας.

Μια τέτοια κρίση μπορεί να διαρκέσει χρόνια και να προκαλέσει μεγαλύτερη πολιτική αστάθεια από έναν πόλεμο. Σε τέτοιο περιβάλλον, οι κοινωνίες ριζοσπαστικοποιούνται, οι θεσμοί δοκιμάζονται, και πολλές χώρες αναγκάζονται να επιλέξουν πλευρά, όχι με βάση στρατιωτικά συμφέροντα, αλλά οικονομική επιβίωση.

Για την Ελλάδα αυτό μπορεί να σημαίνει:

• αναπτυξιακή επιβράδυνση,
• πίεση στον τουρισμό,
• κοινωνικές εντάσεις,
• νέες ανάγκες για κρατικές παρεμβάσεις.

Σενάριο 5: Η Ανεξέλεγκτη Κλιμάκωση — Ο Εφιάλτης

Το πιο σκοτεινό σενάριο δεν είναι το πιο πιθανό, αλλά δεν μπορεί να αγνοηθεί: μια αλυσίδα από λάθη, ατυχήματα, αυθόρμητες αντιδράσεις, miscalculations και τελικά διάχυση συγκρούσεων σε πολλά μέτωπα ταυτόχρονα. Αυτό είναι το σενάριο του “απρόβλεπτου πολέμου” — όχι επειδή κάποιος τον θέλει, αλλά επειδή κανείς δεν μπορεί να τον σταματήσει μόλις ξεκινήσει.

Αν ο κόσμος μπει σε αυτή την τροχιά, ο χάρτης του 2035 θα είναι αγνώριστος. Οι μεγάλες δυνάμεις θα εξαντληθούν οικονομικά, οι περιφερειακές συγκρούσεις θα πολλαπλασιαστούν, και η διεθνής τάξη πραγμάτων θα αντικατασταθεί από μια νέα, πιο σκληρή, πιο ρευστή και λιγότερο προβλέψιμη πραγματικότητα.

Η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ αλλά και ως χώρα σε οριακή περιοχή, θα βρεθεί μπροστά σε ιστορικές αποφάσεις για την αυτονομία, την άμυνα και την οικονομική της επιβίωση.

11. Η Ελλάδα σε μια Νέα Γεωπολιτική Πραγματικότητα

Το πιο κρίσιμο ερώτημα δεν είναι ποιο από τα πέντε σενάρια θα συμβεί, αλλά πώς μπορεί η Ελλάδα να επιβιώσει και να ενισχυθεί ανεξάρτητα από την πορεία του κόσμου.

Η χώρα έχει τρία μεγάλα πλεονεκτήματα:

• Γεωγραφική θέση υψηλής σημασίας – σε μια περιοχή που όλοι χρειάζονται.
• Συμμαχικό πλαίσιο – σταθερή πρόσβαση σε ευρωπαϊκούς και νατοϊκούς μηχανισμούς.
• Ναυτιλία και ενέργεια – δύο τομείς που παραμένουν κρίσιμοι σε κάθε σενάριο.

Έχει όμως και τρεις μεγάλες αδυναμίες:

• εξάρτηση από εισαγωγές ενέργειας,
• ευπάθεια σε υβριδικές επιθέσεις,
• εσωτερική πολιτική πόλωση.

Η επόμενη δεκαετία θα κριθεί από το αν θα μπορέσει να αξιοποιήσει τα πρώτα και να περιορίσει τα δεύτερα. Η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια της ουδετερότητας, αλλά έχει τη δυνατότητα να διαμορφώσει μια ισχυρή περιφερειακή παρουσία μέσα σε ένα παγκόσμιο σύστημα που καταρρέει και ξαναχτίζεται ταυτόχρονα.

12. Συμπέρασμα: Ο Πόλεμος ως Πιθανότητα — Η Ευθύνη ως Επιλογή

Η συζήτηση για έναν πιθανό Παγκόσμιο Πόλεμο δεν πρέπει να γίνεται με όρους φόβου ή εντυπωσιασμού. Πρέπει να γίνεται με όρους κατανόησης. Ο κόσμος σήμερα βρίσκεται σε μια επικίνδυνη καμπή όχι επειδή οι ηγέτες επιθυμούν σύγκρουση, αλλά επειδή οι συνθήκες ωριμάζουν με τρόπους που θυμίζουν παλαιότερες εποχές που οδήγησαν σε καταστροφές.

Εμείς δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις μεγάλες δυνάμεις. Μπορούμε όμως να ελέγξουμε πώς προετοιμαζόμαστε, πώς αντιδρούμε, πώς σταθεροποιούμε τη χώρα μας και πώς υπερασπιζόμαστε τα συμφέροντά μας μέσα σε έναν κόσμο που γίνεται πιο σύνθετος και πιο επικίνδυνος.

Η Ελλάδα και η Κύπρος βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της διεθνούς πραγματικότητας. Αν σταθούν έξυπνα, ψύχραιμα και αποφασιστικά, η δεκαετία 2025–2035 μπορεί να μην είναι μόνο εποχή κινδύνων, αλλά και εποχή ευκαιριών.

Και αυτό είναι το πραγματικό διακύβευμα: όχι μόνο να αποφύγουμε τον πόλεμο, αλλά να κερδίσουμε ειρήνη και σταθερότητα σε μια εποχή όπου τίποτα δεν είναι δεδομένο.