Η συμφωνία του Τραμπ: Μια νέα πολιτική πραγματικότητα ή μια ακόμα θεατρική παράσταση;

Η συμφωνία του Τραμπ δεν είναι απλώς ένα ακόμα επεισόδιο στην αμερικανική πολιτική. Για πολλούς, λειτουργεί ως σύμβολο μιας νέας εποχής, όπου η πολιτική επικοινωνία, το αφήγημα και η εικόνα αποκτούν μεγαλύτερη σημασία από τις ίδιες τις λεπτομέρειες της συμφωνίας. Σε αυτό το άρθρο εξετάζουμε πώς η συμφωνία του Τραμπ επηρεάζει την πολιτική σκηνή, πώς γίνεται εργαλείο πόλωσης και τι σημαίνει αυτό για το πολιτικό σύστημα συνολικά.

Τι είναι στην πράξη η «συμφωνία του Τραμπ»;

Η φράση «συμφωνία του Τραμπ» δεν αναφέρεται πάντα σε ένα συγκεκριμένο νομικό κείμενο ή σε μία και μόνο πολιτική πράξη. Αντίθετα, λειτουργεί σαν «ομπρέλα» για μια σειρά πρωτοβουλιών που φέρουν την προσωπική σφραγίδα του Ντόναλντ Τραμπ. Κάθε φορά που ο Τραμπ μιλά για συμφωνία, το κάνει με τρόπο που προβάλλει την εικόνα του «σκληρού διαπραγματευτή» που κλείνει μια ιστορική συμφωνία, συχνά χωρίς να εμβαθύνει στις σύνθετες λεπτομέρειες.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η συμφωνία να μετατρέπεται από τεχνοκρατικό κείμενο σε επικοινωνιακό εργαλείο. Η έμφαση δίνεται στο μήνυμα: «κέρδισα», «διαπραγματεύτηκα καλύτερα», «διόρθωσα λάθη του παρελθόντος». Έτσι, η συμφωνία του Τραμπ γίνεται περισσότερο αφήγημα παρά απλό πολιτικό γεγονός.

Η διαπραγμάτευση ως σκηνικό και όχι ως διαδικασία

Στην κλασική πολιτική θεωρία, η διαπραγμάτευση αντιμετωπίζεται ως μια διαδικασία βημάτων, προτάσεων, συμβιβασμών και τελικών κειμένων. Στην περίπτωση του Τραμπ, η διαπραγμάτευση μοιάζει με σκηνικό παράστασης. Το σημαντικό δεν είναι τι ακριβώς συζητήθηκε σε κάθε κλειστή αίθουσα, αλλά πώς παρουσιάζεται το τελικό αποτέλεσμα σε κοινό και ΜΜΕ.

Η συμφωνία του Τραμπ συνήθως δομείται γύρω από τρεις άξονες:

• Εντύπωση νίκης: το κοινό πρέπει να νιώσει ότι ο ηγέτης «κέρδισε» κάτι σημαντικό.
• Ανατροπή του παλιού status quo: η προηγούμενη κατάσταση παρουσιάζεται ως αποτυχημένη, άδικη ή «σάπια».
• Ισχυρό αφήγημα: η ιστορία γύρω από τη συμφωνία είναι πιο σημαντική από το ίδιο το νομικό περιεχόμενο.

Με αυτόν τον τρόπο, η συμφωνία του Τραμπ λειτουργεί σαν εργαλείο ενίσχυσης ενός προσωπικού brand ηγεσίας, όπου η εικόνα του «διαπραγματευτή» και «συμφωνιολόγου» είναι κεντρική.

Περιεχόμενο και περιτύλιγμα: ποιο μετράει τελικά;

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία στη συμφωνία του Τραμπ είναι η σχέση ανάμεσα στο περιεχόμενο και στο περιτύλιγμα. Το περιεχόμενο μιας συμφωνίας –οι όροι, οι δεσμεύσεις, οι ρήτρες– απαιτεί ανάλυση, χρόνο και προσοχή. Αντίθετα, το περιτύλιγμα –οι δηλώσεις, τα συνθήματα, τα hashtags, οι τίτλοι των ειδήσεων– καταναλώνεται στιγμιαία από το κοινό.

Στον κόσμο της γρήγορης πληροφορίας, το περιτύλιγμα κερδίζει συχνά τη μάχη. Η συμφωνία του Τραμπ παρουσιάζεται με τρόπο που ενισχύει την αίσθηση αποφασιστικότητας, ανεξαρτήτως του τι γράφει στην πραγματικότητα το κείμενο. Αυτό δημιουργεί ένα επικοινωνιακό παράδοξο: πολλοί υποστηρικτές αισθάνονται νικητές χωρίς να γνωρίζουν τις λεπτομέρειες της συμφωνίας, ενώ οι αντίπαλοι εστιάζουν σε τεχνικά σημεία που δεν φτάνουν ποτέ μαζικά στο κοινό.

Πώς επηρεάζεται η πολιτική επικοινωνία στις ΗΠΑ

Η συμφωνία του Τραμπ δεν επηρεάζει μόνο την αντίληψη για τον ίδιο, αλλά και το πώς λειτουργεί η πολιτική επικοινωνία στις Ηνωμένες Πολιτείες συνολικά. Οι αντίπαλοι αναγκάζονται να απαντούν στο ίδιο πεδίο, όπου το αφήγημα και η εικόνα είναι εξίσου σημαντικά με τα στοιχεία και τα δεδομένα. Έτσι, η συζήτηση μετατοπίζεται από το «τι γράφει η συμφωνία» στο «ποιος κέρδισε στην επικοινωνία».

Οι πολιτικοί αναλυτές παρατηρούν ότι οι ψηφοφόροι στοχεύουν όλο και λιγότερο στη λεπτομερή κατανόηση μιας πολιτικής πρότασης και όλο και περισσότερο στο αν ταυτίζονται με το αφήγημα πίσω από αυτήν. Η συμφωνία του Τραμπ είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της εξέλιξης: ένας συνδυασμός θεάματος, έντονων δηλώσεων και απλουστευμένων μηνυμάτων.

Η συμφωνία του Τραμπ ως καθρέφτης του συστήματος

Δεν θα ήταν δίκαιο να δούμε τη συμφωνία του Τραμπ ως κάτι που γεννήθηκε στο κενό. Αντίθετα, αντανακλά ένα πολιτικό σύστημα που εδώ και χρόνια μετακινείται προς την κατεύθυνση της επικοινωνίας και του θεάματος. Τα κοινωνικά δίκτυα, οι τίτλοι-σlogan, η ανάγκη για άμεσο εντυπωσιασμό έχουν ήδη αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο συζητάμε για την πολιτική.

Σε αυτό το περιβάλλον, η συμφωνία του Τραμπ μοιάζει σχεδόν φυσικό προϊόν: μια συμφωνία που ζυγίζεται όχι μόνο με όρους δικαίου ή διπλωματίας, αλλά και με όρους «viral» στιγμών, τηλεοπτικών εικόνων και πολιτικής ταύτισης. Με άλλα λόγια, ο Τραμπ αξιοποιεί στο έπακρο μια τάση που προϋπήρχε.

Τελική σκέψη: τι μας διδάσκει η συμφωνία του Τραμπ;

Η συμφωνία του Τραμπ μας δείχνει ότι η πολιτική της εποχής μας δεν μπορεί να διαχωριστεί από την επικοινωνία. Η έννοια της συμφωνίας δεν είναι πια μόνο ένα κείμενο που υπογράφεται, αλλά και μια ιστορία που αφηγείται ο ηγέτης στο κοινό του. Όσο η εικόνα, το αφήγημα και η πόλωση συνεχίσουν να κυριαρχούν στο δημόσιο λόγο, τόσο συμφωνίες αυτού του τύπου θα παραμένουν στο επίκεντρο της προσοχής.

Τελικά, η συμφωνία του Τραμπ δεν είναι μόνο μια πολιτική πράξη, αλλά και ένας καθρέφτης της εποχής μας. Μας καλεί να σκεφτούμε αν θέλουμε η πολιτική να βασίζεται κυρίως στα σύμβολα ή αν είμαστε ακόμη πρόθυμοι να κοιτάξουμε πίσω από το επικοινωνιακό πέπλο και να ασχοληθούμε με την πραγματική ουσία των αποφάσεων.

Αν σε ενδιαφέρει περισσότερο το πώς η πολιτική επικοινωνία αλλάζει παγκοσμίως, μπορείς να συγκρίνεις τη συμφωνία του Τραμπ με άλλες σύγχρονες ηγετικές φιγούρες, ώστε να δεις αν οι ίδιες τεχνικές εμφανίζονται και αλλού.